Net als je lichaam allerlei systemen kent voor het regelen van hormonen, je spijsvertering et cetera, kent je lichaam ook een pijnsysteem. Het is als het ware een communicatiesysteem tussen de zenuwen en hersenen. Zenuwuiteinden nemen veranderingen in ons lichaam waar, zoals kou, warmte en druk, en sturen boodschappen via lange zenuwuitlopers naar het ruggenmerg. Hier wordt de informatie doorgeschakeld naar zenuwen die richting de hersenen lopen. Bij het verwerken van de informatie in het brein zijn verschillende hersengebieden betrokken. Bijvoorbeeld die gaan over je motoriek, delen van de hersenen die betekenis of emotie koppelen aan de informatie, gebieden die herinneringen aan eerdere pijn hebben opgeslagen enzovoorts.

Pijnmatrix
Dit netwerk van hersengebieden die betrokken zijn bij pijn, wordt ook wel de pijnmatrix genoemd. Ons brein weegt alle informatie en beoordeelt of er pijn geproduceerd wordt. Wanneer je brein het aannemelijk vind dat er gevaar is of dreigt, geeft het pijn af. Je brein is dus uiteindelijk de baas. Tot zo ver, in een nótendop, hoe het transport van informatie er normaal gesproken aan toegaat in je pijnsysteem.

Perifere sensitisatie
Bij een aanhoudend pijnprobleem is vaak sprake van een overgevoelig pijnsysteem. Dat de gevoeligheid van het systeem voortdurend verandert, is op zich een heel normaal verschijnsel. Als weefsel op een bepaalde plek in het lichaam beschadigd wordt, veranderen processen in de zenuwuiteinden. Ze raken als het ware in een verhoogde staat van alertheid. We noemen dit perifere sensitisatie en het heeft een duidelijk functie: doordat de plek waar de beschadiging is opgetreden tijdelijk gevoeliger is, ontzie je dat lichaamsdeel en kan het onderliggende weefsel makkelijker helen.

Centrale sensitisatie
Wanneer de gevoeligheid zich echter uitbreid naar het hele pijnsysteem (ruggenmerg en hersenen), dan spreken we over centrale sensitisatie. De aanpassingen van het lichaam gaan in dat geval tegen ons werken. Zenuwen geven informatie dan versterkt door, of het pijnsysteem reageert op informatie uit de zintuigen die voorheen als neutraal beschouwd werd. Een voorbeeld daarvan is dat normaal bewegen of aanraking pijn gaat doen. Sommige hersengebieden worden actiever of sommige netwerken gaan op standby waardoor je bijvoorbeeld bepaalde lichaamsdelen nog nauwelijks gebruikt.

Aanpassingen van het lichaam omkeerbaar
Kenmerken van centrale sensitisatie zijn onder meer dat de pijn zich uitbreidt en gevoeld wordt op meerdere plekken in het lichaam, wisselt van plek of wisselt van dag tot dag. Ook wanneer je bijvoorbeeld niet meer goed tegen geluiden of fel licht kunt (waaronder beeldschermen), je slechter kan concentreren, multitasking niet meer gaat, of misselijk/duizelig wordt van bepaalde geuren, kan dat wijzen op centrale sensitisatie.
Het goede nieuws is dat we menen dat deze aanpassingen van het lichaam omkeerbaar zijn. Alleen niet van vandaag op morgen en niet zonder de nodige aanpassingen van jouw kant. Als je is verteld dat je ‘er maar mee moet leren leven’ dan begrijp je nu misschien dat dat een zwaktebod is. Wil je meer weten over sensitisatie lees het artikel Algemene uitleg over het sensitisatiemodel voor patiënten met (subacute/chronische) pijn en centrale sensitisatie